Asbest Nedir? Toprak örtüsünde doğal olarak bulunabilen fiber yapıda olan mineral gubuna verilen ortak bir isimdir. Asbestin temel özelliği lifsi yapıda olmasıdır. Asbest toprakta ve kayaların yapısında da değişen oranlarda asbest mineralleri vardır.
Asbest mineralleri fibröz yapıları sayesinde ısıya karşı, sürtünmeye karşı, ateşe karşı dayanıklıdır. İyi bir yalıtım özelliğine sahiptir. Bu özellikleri sayesinde birçok endüstri sektöründe yaygın bir şekilde kullanılmıştır.
Lamba fitillerinde yanmaya karşı dayanıklı olduğu için tercih edilerek kullanım alanı bulan asbest, yukarıda da bahsedildiği gibi tarih boyunca birçok sektörde kullanılmıştır. Ülkemizde 31.12. 2010 tarihi itibariyle üretimi ve kullanımı yasaklanmıştır.
Ancak bu tarihe kadar kullanılan asbest hayatımızın her alanında bulunabilmektedir. Daha önceden kullanılmış asbestli malzemelerin sökümü, tamiratı, yıkımı gibi işlemler sırasında asbeste maruz kalınabilmektedir.
Asbestin Kullanım Alanları:
-
Gemi, vagon yapımı çalışmaları
-
Kimya sanayisinde boya dolgusu, kauçuk üretimleri, dolgu materyalleri vb.
-
İnşaat sektöründe çimento işlenmesinde, çatı malzemelerinde, borularda, yangına dayanım malzemelerinde, tavan döşemelerinde,
-
Tekstil sektöründe ip, tekstil kumaşlarda, itfaiye kıyafetlerinde,
-
Ses, ısı, yangın, elektrik izolasyon malzemesi olarak,
-
Kağıt endüstrisinde asbest kağıdı, karton vb.
-
Contalarda, fren balatalarında,
-
Kırsal alanlarda çatı yalıtım malzemesi olarak, sıva işlerinde, ocakların yalıtımında kullanılabilmektedir. Yörelere özgü kullanılan asbestli topraklar için ; aktoprak, höllük, gök toprak, ceren toprağı vb. adlar kullanılmaktadır. Yapılan sıvaların dökülmesi, çatlaması sonucu havaya karışabilen asbest liflerine maruziyet olabilmektedir.
Ülkemizde asbest rezervlerini inceleyecek olursak; Başlıca Manisa, İzmir, Aydın, Denizli, Uşak, Kütahya, Eskişehir, Konya , Kastamonu, Erzincan, Ağrı, Ankara, Çankırı, Çanakkale, Muğla, Burdur, Çorum , Sivas, Tokat, Amasya, Osmaniye, Diyarbakır, Bitlis, Erzincan illerinde bulunduğu bildirilmektedir.
Asbestin Sağlığa Zararları Nelerdir?
Havada bulunan asbest lifleri maruziyetin süresine, yoğunluğuna, asbest lifinin yapısına ve bireysel faktörlere bağlı olarak akciğer dokusunda birikim sağlar. Asbest maruziyetine bağlı hastalıkların ortaya çıkması genellikle uzun yıllar almaktadır.
Asbeste bağlı hastalıklar asbestozis (akciğer zarında sıvı birikmesi, zarın kalınlaşması ve akciğer dokusu içinde liflerin birikmesi), mezotelyoma (akciğerleri ve karın boşuğunu saran zarın kanseri) ve akciğer kanseridir.
Çok ciddi akciğer rahatsızlıklarına sebep olduğu için asbestin üretimi ve kullanımı yasaklanmıştır.
Yasaklanmadan önce kullanım alanı bulmuş asbestin söküm, yıkım, tamir, bakım, uzaklaştırma çalışmalarında asbest tozuna maruziyetlerinin önlenmesi ve bu maruziyetten doğacak sağlık risklerinden korunması, sınır değerlerin ve diğer özel önlemlerin belirlenmesi amacıyla Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
